Tichelaar, Koninklijke

Naam: 
Tichelaar, Koninklijke
Plaats: 
Makkum
Nationaliteit: 
Nederland
Werkperiode: 
1565 - heden
Geschiedenis bedrijf: 

Koninklijke Tichelaar in Makkum (fr) is het oudste keramische bedrijf van ons land.

De kaart van de atlas van Caspar Robles uit 1572 laat op de plaats waar nu de fabriek van Koninklijke Tichelaar Makkum staat, een ‘briccaria’ of  steenfabriek zien en is hiermee het oudste bewijs van een lange bedrijfsgeschiedenis. In 1640 wordt de onderneming een familiebedrijf en is dat tot op de dag van vandaag. Het bedrijf heeft door de eeuwen heen een bijzonder besef van zijn waardevolle traditie laten zien en ook onder leiding van Jan Tichelaar, de twaalfde generatie, kiest het opnieuw op verrassende wijze voor de ontwikkeling van het ambachtelijk vakmanschap en keramische kennis, de kernwaarden van het bedrijf.
Economische en technologische veranderingen hebben Tichelaar nooit vervreemd van zijn ambachtelijke oorsprong. De klei, waarvan een groot gedeelte tot op heden wordt gewonnen uit de lokale bodem en de glazuren zijn nog steeds de belangrijkste grondstoffen en materialen waar het bedrijf mee werkt. Ook veel van de productiemethoden als het handschilderwerk en de eeuwenoude en superieure zeventiende-eeuwse faience techniek ook wel Delfts aardewerk genoemd, dat Tichelaar als een van de weinig overgebleven fabrieken in Europa in huis heeft, behoren tot de expertise van het bedrijf. Hetzelfde kan gezegd worden van de grote kennis en fabricage van glazuren. Deze kwaliteiten hebben een grote aantrekkingskracht op hedendaagse architecten, kunstenaars en ontwerpers en samen met hen zoekt Tichelaar naar nieuwe toepassingsgebieden en mogelijkheden. Tichelaar ontwikkelt naast dit maatwerk een groeiende eigen collectie bouwkeramische producten op het gebied van gevelbekledingen en interieurtoepassingen. Daarnaast blijven wij het beroemde traditionele sieraardewerk en tegels op aanvraag  produceren en behoren een aantal ontwerpen uit de design collectie inmiddels tot de iconen van de Nederlandse vormgevingsgeschiedenis (website bedrijf www.tichelaar.nl).

Vanaf 1565 of nog vroeger worden op het huidige bedrijfsterrein tot aan het einde van de zeventiende eeuw bakstenen gemaakt. In 1698 gaat het bedrijf over van het produceren van grofkeramische producten naar fijnkeramische tinglazuur producten. Freerk Jans Tichelaar bouwt een gleibakkerij voor de fabricage van schotels en tegels. Tot op heden heeft Tichelaar circa 475 miljoen tegels geprocuceerd.In de eerste helft twintigste eeuw ontvangt Tichelaar veel opdrachten uit Engeland (tegels met o.a. Chinese voorstellingen en tegels met een Iznik decor). Na de Tweede Wereldoorlog is er een grote vraag naar Delftsblauwe- en veelkleurige faience producten, altijd volledig met de hand geschilderd. Aan dit genre komt circa 2010 een einde waarna het bedrijf zich volledig gaat wijden aan projectkeramiek.                   

In de periode 1950-2000 heeft een groot aantal kunstenaars ontwerpen aangeleverd voor uitvoering door Tichelaar. Wij noemen Lucie Q. Bakker, Jan van der Vaart, Babs Haenen, Hella Jongerius, Marcel Wanders, Studio Job en Jurgen Bey.

Kijk voor een hilarisch hyperig filmpje uit 2015 over het karakteristiek Mandje van Tichelaar op YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=93iVoG75F_I

Afbeeldingen: aanzicht van de oude fabriek; faience plaat met de bijbelse voorstelling Abraham begroet de drie engelen, 19e eeuw (bron MicheleLovesArt); tegel met Iznik decor, ca. 1930, 20 x 20 cm (bron Pluis 2008); buitenbekleding Museum Arts & design, New York, 2000s (bron website Tichelaar); signatuur gekruiste T' s, 19e eeuw.

Bibliografie: 
  • Eleveld, B. en J. Tichelaar, By ús thús yn Makkum, Makkum 1994.
  • Tichelaar, Dr. P.J., Makkum 1868-1963, Fries Aardewerk IV, Leiden 2004.
  • Pluis, Jan, Nederlandse Tegels 1900-2000, Leiden 2008.